| Notities | | Persoonlijk | In 1819 benoemd als onderwijzer der jeugd van Paaslo.
IVb Onderwijzer Jan Gelmer (Jan) Duiven, Onderwijzer der jeugd te Paaslo,
geboren op 27-10-1799 te Nijeveen (gezindte: N.H.), overleden op 27-08-1873
te Paaslo nr. 38 (gem Oldemarkt) op 73-jarige leeftijd.
Uit het boek Turfmakers en boterkopers geschr. door Jan ten Hove en Frits
David Zeiler.sbn 90-6697-081-2
Jan Gelmer Duiven is in 1819 benoemd als onderwijzer der jeugd van Paaslo.
De meerderheid van de kerkeraad wees de door de schoolopziener Willem
Sanders voorgedragen kandidaat af, omdat hij een slechte zangstem had en dus
niet geschikt was als voorzanger. Dit zou betekenen dat de kerkeraad de
functie van koster aan iemand anders moest toewijzen. En aangezien het
kerkelijk salaris een zeer belangrijk onderdeel vormde van het tractement
van de onderwijzer, "zo zoude de school van Paaslo geen half bestaan geven."
uiteindelijk werd de door Sanders als tweede op de voordracht geplaatste Jan
Gelmer Duiven aangesteld. Hij hield het tot 1865 in Paaslo vol.
In Oldemarkt werden na de invoering van de Schoolwet van 1857 aanvankelijk
alleen de twee leerkrachten in het dorp Oldemarkt tot hoofdonderwijzer
benoemd. Ze kregen in het vervolg f500.-- 's jaars. De schoolmeesters van
Kalenberg en Ossenzijl konden rekenen op f 400.-, het wettelijk vastgestelde
minimumsalaris. De onderwijzer van Paaslo kreeg slechts f250,-, "zolang hij
in het onverminderd genot blijft van zijn tractement als koster en de
daaraan verbonden vrije woning en tuin".
Kort daarop vroeg Jan Gelmer Duiven, de al in 1819 aangestelde leerkracht in
Paaslo, of hij bevorderd kon worden tot hoofdonderwijzer. Hij hoopte dat ook
zijn salaris dan aangepast zou worden. De raad was het met Duiven eens dat
zijn school eigenlijk een hoofdschool was. Bij het vaststellen van het
tractement had men er echter rekening mee gehouden dat de onderwijzer ook
werd betaald door de kerkvoogden van Paaslo. Volgens de gemeenteraad kreeg
hij dat geld in eerste instantie voor het geven van onderwijs, "echter onder
de verpligting om tevens 12 malen (niet zondagen) in het jaar als koster en
voorzanger in de kerk van Paaslo werkzaam te zijn." Het verzoek van Duiven
werd dan ook afgewezen. Toen Jan Gelmer Duiven in het begin van 1865 ontslag
vroeg als schoolmeester, bracht hij de gemeenteraad in een lastig parket.
Hij wilde namelijk wel als koster werkzaam blijven, waarna B.en W. de
beheerders van het pastoriefonds van Paaslo ertoe probeerden te bewegen een
scheiding te maken tussen de jaarwedde van de koster en het bedrag dat voor
de onderwijzer beschikbaar was. Aanvankelijk werd dit toegezegd, maar later
kwamen de kerkvoogden hierop terug. Er was zelfs sprake van dat de gemeente
een tegemoetkoming zou moeten betalen voor het gebruik van de school en de
onderwijzerswoning, die eigendom waren van de kerk. Het gemeente bestuur
dreigde daarop de school in Paaslo op te heffen, "en de kinderen na
zuivering der scholen van de kinderen beneden 6 jaren, in te deelen in de
scholen te Oldemarkt."
Nieuw overleg leidde tot een overeenkomst, die erop neerkwam dat de gemeente
het schoolgebouw, de onderwijzerswoning en de bijbehorende tuin kosteloos
kon gebruiken, als zij de onderwijzer een jaarwedde van f400,- zou geven.
Bovendien verklaarden de kerkvoogden niet ongenegen te zijn om in het geval
van een vacature de nieuwe onderwijzer bij gebleken geschiktheid alsnog tot
koster te benoemen, waarvoor een jaarlijks tractement van f125,- beschikbaar
was. ogenschijnlijk bleef dus alles bij het oude. Toch was er sprake van een
belangrijke breuk met het verleden, omdat uit deze kwestie blijkt dat
voorheen in Paaslo gebruikelijke vervlechting van het ambt van onderwijzer
en koster niet langer vanzelfsprekend was. De opvolger van J.G. Duiven, de
25 jarige Eelke Hoitinh uit Willemsoord, nam al binnen enkele weken na zijn
benoeming tot onderwijzer het kosterschap van zijn voorganger over. Bij de
kerkeraad was namelijk een klacht binnengekomen over het "schandelijk
gedrag" van Duiven op de avond van 15 januari 1865. wat er precies was
voorgevallen wordt niet duidelijk, maar de misstap van de oude koster was
voor de kekeraad ernstig genoeg om hem bij de volgende preekbeurt in Paaslo
te schorsen, "daar het schandelijk zou zijn dat zulk een persoon zal
optreden bij het uitoefenen der godsdienst." Een maand later was er nog
altijd veel weerstand tegen zijn persoon, "als men vooral te Paaslo nog zeer
tegen hem is, en hem niet wil toelaten in het uitoefenen van de
kerkendienst, hebbende J.G. Duiven ook niets tot zijne verontschuliging
ingebragt." Uiteindelijk werd de koster gedwongen om ontslag te nemen.
Notaris W.L. Tonckens te Meppel (toegang 0114.54), 20 juni 1839, aktenr. 98
Betreft: royement.
Genoemde personen: Jan Gelmer Duiven (Paaslo); Lammechien Jans Jonker (Kolderveen); Arend Nijmeijer (Kolderveen); Arentien Nijmeijer (Meppel); Grietje Nijmeijer (Meppel); Hendrik Nijmeijer (Kolderveen); Jacob Nijmeijer (Kolderveen); Jannes Nijmeijer (Nijeveen); Roelofje Nijmeijer (Paaslo); Lucas Oosting (Meppel); Frederik Worst (Meppel). | | Huwelijk | Nijeveen, huwelijksakte, 1 mei 1820, aktenr. 5
Bruidegom: Jan Gelmers Duiven, oud: 20 jaren; beroep: onderwijzer, zoon van Gelmer Duiven en Grietje Jans.
Bruid: Roelofje Hendriks Nijemeijer, oud: 16 jaren, dochter van Hendrik Nijemeijer en Lammechien Jonkers. | |